گزارش نشست علمی «آینده دانشگاه ها در ایران؛ الزامات آن و موانع راه»
نشست علمی با عنوان «آینده دانشگاه ها در ایران؛ الزامات آن و موانع راه»؛ از سری پیش‌نشست‌های کنفرانس دانشگاه آینده در گذر تحول دیجیتال، در تاریخ دوشنبه ۳ دی ماه ۱۴۰۳ برگزار شد. این نشست با هدف بررسی چالش‌ها و تحولات دانشگاه‌ها در دوران دیجیتال، با حضور آقایان دکتر جعفر توفیقی و دکتر مقصود فراستخواه به‌عنوان سخنرانان اصلی، برگزار گردید.
تحولات دانشگاهی و نقش اجتماعی آن
دکتر توفیقی در آغاز سخنان خود به روندهای جهانی در حوزه آموزش عالی اشاره کرد و اظهار داشت به علت مطالبات و روند های جهانی دانشگاه‌ها از حاشیه به متن آمده‌اند. به گفته وی، در چند دهه اخیر نسل‌های مختلفی از دانشگاه‌ها را تجربه کرده‌ایم:
- نسل اول: دانشگاه‌هایی با تمرکز بر آموزش
- نسل دوم: دانشگاه‌های پژوهش‌محور
- نسل سوم: دانشگاه‌های کارآفرین
- نسل چهارم: دانشگاه‌هایی با مسئولیت اجتماعی
وی تأکید کرد که دانشگاه‌ها باید بتوانند به انتظارات جامعه و تحولات جهانی پاسخگو باشند.
چالش‌های آموزشی در ایران
یکی از نکات کلیدی مطرح‌شده در این نشست، بررسی دلایل فاصله دانشگاه‌های ایران با دانشگاه‌های برتر دنیا بود. دکتر توفیقی معتقد است که نظام آموزشی ایران هنوز در نسل اول آموزش باقی مانده است. او عواملی مانند روش‌های تدریس سنتی، عدم استفاده از فناوری‌های آموزشی نوین، برنامه‌های درسی قدیمی و نقش کم‌رنگ دانشجویان در فرایند یادگیری را به عنوان مهم‌ترین چالش‌های موجود معرفی کرد.
دانشگاه؛ تولیدکننده معنا و دانش، نه صرفاً حل‌کننده مسائل
در ادامه نشست، دکتر فراستخواه دیدگاه خود را درباره ماهیت دانشگاه و نقش آن در جامعه مطرح کرد. وی دانشگاه را نماد تفکر، تولید معنا و دانش دانست و اظهار داشت که دانشگاه قبل از هر چیز باید به علم‌آموزی و پژوهش بپردازد.
او تصریح کرد که دانشگاه‌های برتر جهان پیش از حل مسائل، به طرح و تولید مسائل جدید می‌پردازند، اما در ایران به دانشگاه بیشتر به عنوان یک بازوی اجرایی برای حل مسائل جامعه نگاه می‌شود، در حالی که دانشگاه باید ذهن نقاد و پویا باشد.
سرمایه فکری؛ نقطه قوت دانشگاه‌های ایران
دکتر فراستخواه همچنین به توان علمی و سرمایه فکری دانشگاه‌های ایران اشاره کرد و تأکید داشت که از نظر نیروی انسانی و اعضای هیئت علمی، دانشگاه‌های کشور در سطح بالایی قرار دارند. وی با اشاره به نمونه‌هایی از اساتید ایرانی که در دانشگاه‌های مطرح جهان فعالیت دارند، نشان داد که کمبود نیروی انسانی متخصص مانع اصلی پیشرفت دانشگاه‌های ایران نیست، بلکه چالش اصلی در سیاست‌گذاری، قوانین و مقررات حاکم بر نظام آموزش عالی نهفته است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
نشست تخصصی حاضر به بررسی مهم‌ترین چالش‌های دانشگاه‌های ایران و مقایسه آن با دانشگاه‌های برتر جهان پرداخت. کارشناسان این حوزه معتقدند که تغییر در روش‌های آموزشی، اصلاح قوانین و حرکت به سمت دانشگاه‌های پژوهش‌محور و کارآفرین، از جمله راهکارهای مؤثر برای ارتقای جایگاه دانشگاه‌های ایران در سطح جهانی خواهد بود.
