رشته مهندسی فناوری اطلاعات

امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک فناوری تواناساز و فرابخشی در تمامی حوزههای اجتماعی, اقتصادی و کسب و کار مطرح میباشد. در هزاره سوم فناوری اطلاعات یکی از عمده‌ترین محورهای تحول و توسعه در دنیا محسوب می‌شود. امروزه دستاوردهای ناشی از فناوری اطلاعات چنان با زندگی بشر تلفیق گردیده که توقف در مسیر آن باعث ایجاد اختلال در جامعه و حتی رفاه و آسایش جامعه بشری میشود. از این‌رو بسیاری از کشورها جهت عمومیت بخشیدن به استفاده از فناوری اطلاعات دست به اقدامات خرد و کلانی زده‌اند که آموزش آکادمیک فناوری اطلاعات یکی از این موارد است.
نگاه فنی و جامع به چرایی (Why), چیستی (What) و چگونگی (How) فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در حوزه اکادمیک در رشته مهندسی فناوری اطلاعات تبیین شده است. این رشته در سه مقطع کارشناسی, کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی امروزه در دانشگاههای معتبر ارائه میگردد. مطالعه، طراحی، ساخت، راه‌اندازی، نگهداری سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، جمع‌آوری، سازمان‌دهی، طبقه‌بندی و انتقال اطلاعات، مهم‌ترین اهدافی است که مهندسی فناوری اطلاعات آن را دنبال می‌کند.
مهندسی فناوری اطلاعات رشته‌ای است که هدف آن پر کردن فاصله مابین علوم رایانه و کاربردهای آن در کسب و کار و سازمانها است. در این رشته کارشناسانی تربیت می‌شوند که هم با علوم نرمافزاری و سختافزاری و فناوریهای اطلاعاتی آشنا هستند و هم با اصول مدیریت سازمانی آشنایی دارند. این رشته با توجه به نیازهای موجود در سالهای اخیر در دانشگاه‌های کشور تاسیس شده و رو به رشد است.

این رشته در مقطع کارشناسی ارشد دارای گرایش‌های زیر است:
1. تجارت الکترونیکی
2. مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی
3. معماری سازمانی
4. تولید نرم افزار
5. امنیت اطلاعات
6. شبکه‌های کامپیوتری
7. مهندسی (IT)
8. فناوری اطلاعات پزشکی

معماری سازمانی نقشه راه جامعی را در سطح سازمان برای تحقق ماموریت‌های سازمان به‌واسطه کارکرد بهینه فرآیندهای اصلی آن در محیط کارای فناوری اطلاعات ایجاد می‌نماید. معماری سازمانی نقشه‌ای برای تعریف وضعیت جاری و همچنین وضعیت مطلوب سازمان است. معماری سازمانی برای تکامل سیستم‌های اطلاعاتی جاری و شکل‌گیری سیستم‌های جدید در راستای تحقق ماموریت‌های سازمان ضروری است. معماری سازمانی در قالب اصطلاحات سازمانی از جمله ماموریت، فرآیندهای کسب و کار، جریان‌های اطلاعاتی و محیط سازمان و همچنین در قالب اصطلاحات فنی از جمله نرم‌افزار، سخت‌افزار و ارتباطات تعریف شده و برنامه انتقالی را برای حرکت از وضعیت جاری به سمت وضعیت مطلوب ارائه می‌کند.
در صورتی که نقشه‌ها و مدل‌های معماری سازمانی به خوبی تعریف شده، به صورت مستمر مورد بازنگری قرار گرفته، نگهداری و پیاده‌سازی شوند، ارتباط بین عملیات کسب و کار و زیرساخت‌ها و کاربردهای فناوری اطلاعات به صورت بهینه‌ای شکل خواهد گرفت و بدون وجود یک معماری سازمانی مناسب خطر ایجاد و نگهداری سیستم‌های اطلاعاتی ناسازگار، غیرضروری و تکراری وجود خواهد داشت. در مسیر حرکت به سمت تعریف، پیاده‌سازی و نگهداری معماری سازمانی توجه به اصول ذیل ضروری است.
در دهه 1980 مهندسی مجدد و مدل‌سازی سازمان، به‌عنوان موضوعات جدیدی مطرح شدند، تا آن زمان اقدامات و مطالعات معدودی در این زمینه صورت گرفته بود و استفاده از مدل‌ها به برخی از متدولوژی‌های توسعه سیستم‌های اطلاعاتی محدود می‌شد. به مرور زمان, مفهوم «معماری» در سازمان‌ها مورد توجه قرار گرفت. در ابتدا به خاطر کمبود ادبیات در این زمینه، مطالعات صورت گرفته منجر به ایجاد چارچوب‌‌هایی برای معماری سیستم‌های اطلاعاتی گردید. ولی اقداماتی که پس از آن صورت گرفت، باعث پدید آمدن چارچوب‌هایی برای معماری فناوری اطلاعات در سازمان‌ها گردید. از سال‌های میانی دهه 1990 واژه معماری سازمانی در سازمان‌ها متداول شد. این اصطلاح اغلب توسط افرادی که در مهندسی مجدد فرآیندها و یا طرح‌ریزی سازمان درگیر بودند، استفاده می‌شد. امروزه بسیاری از مدیران سازمان‌ها، خصوصاً مدیران بخش فناوری اطلاعات، از این واژه برای بیان یک چارچوب جامع از تمامی اجزا سازمان, استفاده می‌نمایند. به خصوص زمانی که مدیران از هماهنگی اهداف و استراتژی‌های کسب و کار و سیستم‌های اطلاعاتی صحبت به میان می‌آورند، تاکیدشان بر معماری سازمانی است. معماری سازمانی ارتباط میان اهداف، استراتژی‌ها و برنامه‌های کلان با سیستم‌های اطلاعاتی سازمان را نشان می‌دهد.

دانشگاه مهر البرز با تجربه ارائه دروس برنامهریزی راهبردی فناوری اطلاعات، معماری سازمانی و طراحی نرمافزار در سایر رشتهها و گرایشهای فناوری اطلاعات و همچنین وجود رشتههای MBA و مدیریت پروژه، سابقه و پتانسیل مناسبی برای ارائه آموزشهای علمی و کاربردی به دانشجویان این رشته را دارد.

ایده معماری سازمان، از صنعت ساختمان‌سازی به دنیای سیستم‌های اطلاعاتی وارد شده است. در صنعت ساختمان‌سازی برای ایجاد هر ساختمان باید یک معماری خاص ایجاد گردد. اهمیت این معماری به خاطر وجود دیدگاه‌‌ها یا پرسپکتیو‌های مختلف در مورد ساختمان است. واژه پرسپکتیو از نقاشان عاریت گرفته شده است. زمانی که تصویر یک منظره خاص توسط تعدادی نقاش ترسیم می‌شود، ممکن است طرح‌های مختلف و متنوعی ایجاد شود. علت بوجود آمدن طرح‌های مختلف این است که، نقاشان مزبور پرسپکتیوهای مختلفی را برای ترسیم منظره انتخاب نموده‌اند. برای ایجاد یک ساختمان نیز پرسپکتیوها و چشم‌اندازهای مختلفی وجود دارد. هریک از افرادی که نقشی را در ایجاد ساختمان ایفا می‌نمایند، از منظری خاص به ساختمان می‌نگرند. مهندس تاسیسات، از دیدگاه لوله‌کشی آب و سیم‌کشی برق, ساختمان را بررسی می‌نماید. تحلیل‌گر مصالح، مقاومت ساختمان را محاسبه می‌نماید. بنّای نازک کار، تزئینات را درنظر می‌گیرد. برای ایجاد یک ساختمان، باید تمامی این دیدگاه‌ها در قالب یک چارچوب واحد بیان شود. چارچوبی که برای بیان و ارائه این دیدگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، معماری نامیده می‌شود.
در یک سازمان نیز افراد در بخش‌های مختلف از پرسپکتیو‌های مختلفی به سازمان می‌نگرند. برخی از افراد در پست مدیریت, استراتژی رقابتی را برای سازمان تجویز می‌نمایند. گروهی دیگر فرآیندهای کسب و کار را تعریف می‌نمایند. دسته‌ای دیگر نیز نرم‌افزارهایی را برای مکانیزه کردن فرآیندها طراحی می‌نمایند. معماری سازمانی تمامی این فعالیت‌ها را در یک چارچوب واحد نمایش می‌دهد و بیان می‌کند که چگونه این اجزاء می‌توانند با یکدیگر در تعامل باشند. همانطور که معماران ساختمان بدون طراحی یک معماری, برای ساخت ساختمان اقدام نمی‌نمایند، ایجاد سیستم‌های اطلاعاتی و توسعه فناوری اطلاعات در سازمان نیز بدون معماری درست نیست. معماری سازمان، یک ساختار منطقی برای طبقه‌بندی و سازماندهی ابعاد مختلف یک سازمان ‌است.
در کشور ما با توجه به موج توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی و خصوصی, حوزه معماری سازمانی فناوری اطلاعات برای طراحی سازمانهای فناوری محور مورد توجه قرار گرفته است و ضرورت استفاده از این تخصص هر روز بیش از قبل نمایانتر میگردد. دوره کارشناسی ارشد معماری سازمانی به عنوان یکی از گرایشهای مهندسی فناوری اطلاعات در سطح تحصیلات تکمیلی با هدف تربیت دانشآموختگانی که قادر باشند برنامهریزی راهبردی فناوری اطلاعات و معماری انواع زیرساختها، راهحلها، سیستمها و نرمافزاها را با استفاده از چارچوبها و متدولوژیها، تکنیکها و رویهها علمی تبیین و طراحی نمایند، در دانشگاه مهر البرز راهاندازی گردیده است.

1. طراحی, تولید و پیادهسازی سیستمهای اطلاعاتی و نرمافزارهای مورد نیاز سازمانها
2. ایجاد بسترهای مورد نیاز پشتیبانی فرایندهای کسب و کار به صورت مکانیزه
3. ایجاد بسترهای مورد نیاز پشتیبانی تصمیمگیری مدیران سازمانها
4. مطالعه، بررسی و امکان سنجی سخت افزار، شبکه و نرم افزار مورد نیاز
5. جمع آوری، سازمان دهی، طبقه بندی اطلاعات
6. ایجاد و نگهداری نرم افزارهای مورد نیاز مانند پست فارسی و ابزار جستجوی اطلاعات فارسی
7. مطالعه و بررسی ابزار مخابراتی مناسب برای انتقال اطلاعات و طراحی و پیاده‌سازی شبکه‌های محلی
8. مطالعه و بررسی سیستم‌های نرم افزاری مناسب برای سازماندهی و استفاده از اطلاعات مانند سیستم‌های عامل و سیستم‌های بانک اطلاعاتی
9. مطالعه و شناسایی شیوه‌های جدید برای اطلاع رسانی
10. تحلیل و طراحی پایگاه‌های داده، انبارهای داده، استخرهای داده و ارائه‌ی راهکارهای نوین ذخیره و بازیابی اطلاعات
11. تحلیل منابع سازمانی جهت اجرای پروژه‌های بهبود کیفیت عملکرد اطلاعاتی سازمان
12. طراهی و ایجاد سیستم هوش تجاری در قالب سیستم‌های پشتیبانی از تصمیم گیری و سیستم‌های خبره