رشته مهندسی صنایع گرایش سیستم های تولید و خدمات

همراه با پیشرفت سریع علوم و فناوری، گرایشها و تخصصهای مختلف مهندسی پا به عرصه نهاده اند.در ضمن، سیستم های تولیدی و خدماتی نیز گسترش یافته است. اداره صحیح و مناسب اینگونه واحدها به صورت نظام مند مستلزم بکارگیری روش های علمی و پیشرفته می باشد. در حالی که عمده رشته های مهندسی بیشتر درگیر ماهیت فنی فرایندها و فراورده ها میباشند، مهندسی صنایع به اداره سازمانی می اندیشد که غیر از مواد و فراتر از آن، عامل انسانی در آن نقش موثر دارد.

مهندسی صنایع از کاربرد اصول و تکنیکهایی به منظور طراحی و بهبود سیستمهایی شامل انسان، مواد، اطلاعات، انرژی و تجهیزات برای فراهم آوردن امکان تولید کالاها و ارائه خدمات بشکل کارا و مطلوب بهره می گیرد. برای بررسی، ارزیابی و کاربرد این سیستمها، دانش و مهارتهای علوم ریاضی، علوم فیزیکی و علوم اجتماعی به همراه فنون و تکنیکهای طراحی مهندسی مورد نیاز است. فعالیتهای مهندسی صنایع همانند پلی است که ارتباط بین اهداف مدیریت و عملکرد عملیاتی سازمان را ایجاد مینماید.
مهندسی صنایع رشته ای مهندسی است که عامل انسان یکی از مولفه های اصلی سیستمهای مورد مطالعه آن را تشکیل میدهد وسعی در افزایش بهره وری در تمامی ابعاد و روشها دارد. در نتیجه مهندسان صنایع برای امور برنامه ریزی، کنترل و بهبود فعالیتهای موسسات به خدمت گرفته میشوند. این فعالیتها ممکن است فعالیتهای تولیدی، نوآوری در محصولات، ارائه خدمات، حمل و نقل و جریان اطلاعات سازمانی را شامل شود. با توجه به مطالب فوق، مهندسان صنایع بستر لازم برای تعامل تخصصهای مختلف و کار گروهی را به بهترین وجه ایجاد نموده و در نتیجه آن، امور طرح، برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر عملکرد نظامهای تولیدی خدماتی بشکل منسجم تر انجام میشود و انسجام امور می تواند به بهبود مستمر در جهت سهولت کارها، راحتی کارکنان، کاهش هزینه ها، ارتقا کیفیت و جلب رضایت مشتریان منجر شود.

تاریخچه مهندسی صنایع
پیدایش مهندسی صنایع بعنوان یک تخصص به زمان انقلاب صنعتی  برمی گردد. با گسترش کارخانجات، نیاز به مدیریت و تفکر مدیریتی بیش از پیش احساس شد. افراد بسیاری در جهت ارتقا کیفیت محصولات تلاش کردند. به موازات اختراعات و نوآوری در فرایندها، مدیریت علمی به عنوان یک نگرش و روش حرفه ای مطرح شد. تلاش برای علمی شدن مدیریت شروع شد.فردریک تیلور ، اندیشه های خود را توسعه داد. فرانک و لیلیان گیلبرت در جهت مطالعه کار با بررسی حرکات توانستند ابزار جدیدی را ابداع کنند. همچنین به مسائل روانشناسی و انگیزه های انسانی ، عملکرد و پرداخت پاداش توجه شد. مجموعه فعالیتهای تیلور و هم عصرانش بر فرموله کردن اصول اساسی متمرکز شده بود که این فعالیتها به زودی تحت عنوان مدیریت علمی شناخته شد. پس از آن انجمنی شکل گرفت که بعدا عنوان انجمن مهندسی صنایع نام گرفت.
بتدریج مواد درسی و مدرک مهندسی صنایع و برنامه های مربوطه مورد توجه قرار گرفت و در نهایت دانشکده های مهندسی صنایع ایجاد و توسعه یافتند.
امروزه در بسیاری از دانشگاههای دنیا این رشته  تدریس می شود و با توجه به رقابت موجود ولزوم استفاده بهینه از منابع در دسترس، اهمیت این رشته  واضح است.

رشته مهندسی صنایع در ایران
این رشته ابتدا با نام مهندسی ماشین افزار، سپس  مهندسی تولید و از سال 48 با عنوان مهندسی صنایع در برخی از دانشگاههای ایران ارائه گردید.به مرور بر تعداد آن افزوده شد، بطوری که اکنون در بسیاری از دانشگاهها  در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و  دکتری در این رشته پذیرش دانشجو انجام می شود.
مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی چهار گرایش دارد و در مقطع کارشناسی ارشد ،شش گرایش می باشد که سه گرایش زیر در سالهای گذشته فعالتر بوده اند:سه گرایش به شرح زیر فعال هستند:

1-     گرایش مهندسی صنایع
2-    گرایش مدیریت سیستم و بهره‌وری
3-    گرایش سیستم‌‌های اقتصادی و اجتماعی

دانشگاه مهرالبرز با داشتن پشتوانه علمی در برگزاری رشته های مدیریت فناوری اطلاعات،مدیریت صنعتی و ام بی ای، از سال نود ویک پذیرش دانشجو در رشته مهندسی صنایع گرایش سیستم و بهره وری را آغاز نمود. در سال نود ودو ارائه گرایش صنایع نیز مد نظر قرار گرفت.هم اکنون پذیرش دانشجو در دو گرایش مهندسی صنایع صورت می گیرد.

امتیازات تحصیل در موسسه مهرالبرز:
1-تدریس دروس دوره توسط اساتید برجسته دانشگاههای کشور.
2-استفاده از سیستم Blended در آموزش (برگزاری 6 جلسه مجازی در کنار محتوای ضبط  شده جلسات).
3-ارتباط پیوسته دانشجویان با اساتید و دستیاران آموزشی از طریق پرتال آموزشی.
4-امکان تبدیل وضعیت آموزشی دانشجویان ممتاز (برای 20 درصد دانشجویان برتر در هر دوره) به پژوهش محوری و اخذ پایان نامه.
5-امکان مشارکت دانش آموختگان ممتاز در برنامه های آموزشی رسمی در قالب دستیاران آموزشی.

-کشف و بررسی مشکلات صنایع وسازمان های ستادی

• مدیریت واحدهای صنعتی و خدماتی
• مدیریت تولید و عملیات
• مهندسی سیستم ها
• مهندسی لجستیک
• طراحی فرایندهای سازمانی
• مهندسی تولید
• مدیریت سیستم های کیفیت

گستره کاربرد مهندسی صنایع
در بازار رقابتی امروز، شرکت ها و سازمان ها برای بقا و رسیدن به اهداف خود باید از منابع موجود خود اعم از مالی و غیرمالی به صورت بهینه استفاده کنند تا هزینه های خود را به حداقل برسانند. علاوه بر این موارد تلاش در جهت افزایش کیفیت محصولات و خدمات در کنار بکارگیری نوآوری های مختلف، در موفقیت آنها بسیار موثر است. مهندسی صنایع ابزاری اساسی و موثر است که به مدیران و صاحبان شرکت ها و سازمان ها در انجام موارد فوق یاری می رساند.
مهندسی صنایع به طراحی، پیاده سازی و بهبود سیستم‌های یکپارچه‌ای از انسان، مواد، اطلاعات، تجهیزات و انرژی می پردازد. حوزه مهندسی صنایع به دنبال حذف و کاهش منابع تلف شده، از قبیل زمان، پول، مواد اولیه و انرژی می باشد.
مهندس صنایع راه های جلوگیری از هدر رفتن مواد، تجهیزات و ماشین آلات در فرآیند تولید را یافته و پیاده سازی می کند. او بیشتر درگیر افزایش بهره وری در مدیریت منابع انسانی، روشها و تکنولوژی می باشد. مهندس صنایع در خصوص راه های استفاده موثر و کارا از نیروی کار، ماشین آلات، مواد، اطلاعات و انرژی برای تولید محصول یا ارائه خدمات به مدیران صنایع مشاوره می دهد. در واقع مهندس صنایع پلی میان مدیران سازمان و سایر عوامل از جمله سیستم ها و کارکنان آن است. کار مهندس صنایع تنها به بخش صنعت محدود نبوده و بخش های خدماتی، تجاری و هر جایی که نیاز به برنامه ریزی، هدایت، مدیریت و ارتقا بهره وری دارد را در بر می گیرد.
در  پروژه های مختلف، مهندسان صنایع بر چگونگی انجام کارها به صورت کارآتر و موثرتر و ایجاد تعادل بین عوامل مختلف از جمله زمان، تعداد کارکنان مورد نیاز، کاری که باید انجام دهند، دستیابی به نتایج بدون خطا، تکنولوژی مورد نیاز، ایمنی کارکنان، محیط و هزینه تمرکز دارند. برای یافتن راه های کاهش ضایعات و بهبود عملکرد، مهندسان صنایع تجهیزات تولید را به دقت بررسی می کنند و از مدل ها و روش های ریاضی برای طراحی سیستم های اطلاعاتی و تولیدی به منظور افزایش کارآیی تولید استفاده می کنند. “آیا این بهترین روش است؟” این سوالی است که فکر یک مهندس صنایع را دائماً به خود مشغول می کند تا به این وسیله بهترین راه را برای تولید محصول و حل مسایل و مشکلات یک واحد صنعتی یا خدماتی پیدا کند.

حوزه کاری مهندس صنایع تلفیقی از مدیریت و مهندسی است. از مهم ترین زمینه های کاری که مهندس صنایع با آن درگیر است می توان به موارد زیر اشاره کرد :
•مدیریت تولید : مهندسان تولید در راستای کسب مزیت هایی در رقابت های جهانی از مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک و اقتصاد همراه با مهندسی صنایع بهره می گیرند تا مسایل طراحی توسعه و اجرای عملیات سیستمهای تولیدی پیشرفته را به طور موثر حل کنند.
•سیستم های تولیدی : این زمینه بر روی طراحی وکنترل تولید، توزیع وسیستم های خدماتی تاکید دارد و شامل طراحی کارخانه، طراحی حمل ونقل، برنامه ریزی تولید و کنترل موجودی می باشد.
•مهندسی مالی : مهندسی مالی برای کسانی که مایل به کار بانکداری، مدیریت مالی و امور مشاوه ای مالی هستند طراحی شده است. آموزش در این زمینه شامل فرایندهای احتمالی بهینه سازی، محاسبات و بازارهای مالی و کاربرد آنها می باشد.
•مهندسی کیفیت : به دلیل رقابت روز افزون بین المللی که توجه به بهبود کیفیت محصولات و خدمات را اجتناب ناپذیر ساخته است و به دلیل پیچیدگی روزافزون سیستم های تولیدی و خدماتی کنونی، امروزه به مهندسانی نیاز است که بتوانند با مفاهیم و ابزارهای فنی و مدیریتی، سیستم های کیفیت را اجرا و هدایت کنند. گرایش مهندسی کیفیت در مهندسی صنایع تلاش درجهت تربیت چنین افرادی دارد. آموزش در این زمینه بر بهبود کیفیت استراتژی های کیفیت سازمانی و روشهای آماری تاکید دارد.
•مدیریت مهندسی : در چند دهه اخیر این زمینه پیشرفت زیادی صورت گرفته است. دلیل این پیشرفت را در سه سطح می توان دید. درسطح ملی تلاش برای رهبری تکنولوژیکی که از کمبود مواد اولیه، بهره وری پایین و افزایش رقابت بین المللی ناشی می شود، توسعه تکنولوژی های جدید و مدیریت سیستم های تکنولوژی را ایجاب می کند. در سطح صنعت مدیریت بدون مهندسی با مشکل روبرو شده است و نقش مهم مهارت های مهندسی واطلاعات در مدیریت سیستم های مهندسی مشهود است. در سطح فردی مهندسانی که در نتیجه موفقیتهای فنی شان به مدیریت کشیده می شوند، هر چقدر هم ازنظر فنی قوی باشند، برای رویارویی با پیچیدگی های مسئولیت های مدیریتی آماده نیستند.
•مهندسی سیستم های اطلاعاتی : این گرایش برای کسانی طراحی شده است که مایل به یادگیری مهارت های مهندسی و مدیریتی با تاکید بر سیستم های اطلاعاتی ومحاسباتی هستند. علاقه مندان به این گرایش با توانایی های نظیر برنامه نویسی کامپیوتر ومهارت های مربوط به سیستم های اطلاعاتی و آشنایی با نرم افزارهای متفاوت، قادرند سیستمهای اطلاعاتی را برای کنترل زنجیره عرضه تولید و تجارت طراحی کنند.
•مدیریت پروژه (کنترل پروژه) : فرآیندی است در جهت حفظ مسیر پروژه برای دستیابی به یک تعادل اقتصادی موجه بین سه عامل هزینه، زمان و کیفیت در حین اجرای پروژه، که از ابزار و تکنیک های خاص خود در انجام این مهم کمک می گیرد. در واقع کنترل اجزای دقیق و کامل برنامه تدوین شده برای پروژه است، به طوری که هنگام خروج از برنامه بتوان با تشخیص علل و طرح اقتصادی ترین فعالیتها، پروژه را به نزدیک ترین حالت ممکن در مسیر اولیه و اصلی خود بازگرداند.