رشته مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست HSE

کاربرد رشته hse را می‌توان به دو بخش مجزا نقسیم کرد. این رشته هم در صنعت دارای کاربرد است و هم در بهداشت محیط و بهداشت حرفه‌ای.

کاربرد HSE در صنعت

شاخص استاندارد ارزیابی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی ( OHSAS 18001 ) جزء الزامات سیستم مدیریتی بهداشت کاری و ایمنی ( OH & S ) است. کارشناسان HSE در صنعت وظیفه بررسی و ارزیابی‌های مرتبط با این شاخص را به عهده دارند.

برای اینکه یک سازمان بتواند عملکرد مناسب و سلامتی شغلی کارکنان، کارگران و نیروی مشغول به کار را تضمین نموده یا بهبود دهد باید خطرات یا ریسک‌های بهداشتی و ایمنی را کنترل نماید.

امروزه بشر با خطرات بیشتری مواجه است برای باید در زمینه بهداشت، ایمنی و محیط زیست نسبت به چند دهه قبل بهتر عمل نماید. این امر برای ادامه حیات بشر ضروری است و حفظ و کاربرد اچ اس ای HSE در صنایع مختلف را بیش از پیش به موضوعی مهم و ضروری تبدیل می‌کند.

از کاربرد های اچ‌اس‌ای HSE در صنایع مختلف می‌توان به کلاه ایمنی hse، شناسایی و ارزیابی خطرات و ریسک‌ها، آموزش و بازرسی‌های ایمنی، تجزیه و تحلیل خطرات و ریسک‌ها، سیستم و علائم هشداردهنده خود ایمنی، تعمیر و نگهداری در ایمنی، ایمنی بحرانی و حمل و نقل، افسر ایمنی hse، گزارشات ایمنی، وسایل حفاظت فردی، طراحی حفاظ ثابت و متغیر و تجهیزات، ایمنی وسایل مکانیکی، پنوماتیکی، هیدورلیکی، بالابر، فرآیند تولید، داربست ها اشاره داشت.

کاربرد HSE در بهداشتا حرفه‌ای و بهداشت عمومی

همانطور که گفتیم کاربردهای اچ اس ای HSE در بهداشت حرفه‌ای و بهداشت محیط خود مقوله‌ای جدا دارد.

از مهمترین دستورالعمل‌های بهداشت، ایمنی و محیط زیست در تعریف اچ اس ای HSE قرار دادن 4 شاخص عملکرد مهم زیر است:

1. پیش‌بینی
2. تشخیص
3. ارزیابی
4. کنترل خطر (ریسک)

در تعریف اچ اس ای HSE پیش بینی اقدامی است که باید قبل از بوجود آمدن خطر بررسی گردد. در صورت اتفاق خطر نیاز به تشخیص خطر یا عوامل حادثه است. در صورت بروز خطر نیاز به ارزیابی حوادث بعد از وقوع است. مهمتر از همه آنها رسیدگی و کنترل خطر است تا سلامت و ایمنی چه در سطح بهداشت فردی، چه در سطح سلامت عمومی رعایت شود.

دستورالعمل‌های بهداشت، ایمنی و محیط زیست در بهداشت حرفه‌ای بررسی و شناسایی عوامل زیان‌آور است. عواملی که باعث به وجود آمدن چرخه حوادث فیزیکی یا عوامل محیطی، شیمیایی یا عوامل غیرطبیعی و بیماری‌ها می‌شود!

جدید بودن رشته‏ تحصیلی مهندسی تخصصی HSE در کشور که هر سه موضوع ایمنی، بهداشت شغلی و محیط ‏زیست را پوشش می‌دهد و نیز وجود ساختار و سمت مهندسی HSE در سازمان‌‏های بزرگ کشور، و کمبود نیروی متخصص HSE در این سازمان‏‌ها که دانش HSE را داشته باشند، بازار کار این تخصص را بسیار پررنگ و جذاب کرده است.

برخی سازمان‏‌هایی که در آنها ساختار و سمت مهندسی HSE تعریف شده و متخصصان این رشته را استخدام می‏نماید به شرح ذیل می‏باشد:

1. کلیه شرکت‏های اصلی و فرعی زیر مجموعه وزارت نفت و پیمانکاران شامل:
   • کلیه شرکت‏‌های پتروشیمی
   • کلیه شرکت‏‌های گاز استانی
   • کلیه پالایشگاه‌‏های گاز
   • کلیه شرکت‌‏های خطوط لوله و مخابرات (نفت و گاز)
   • کلیه مناطق پخش فراورده‌‏های نفتی
   • کلیه پالایشگاه‏‌های نفت
   • کلیه شرکت‏‌های بهره‌‏برداری نفت
2. کلیه شرکت‌‏های زیرمجموعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران و پیمانکاران
3. کلیه شرکت‏‌های زیرمجموعه شرکت ملی فولاد ایران
4. کلیه شرکت‏‌های زیرمجموعه شرکت ملی مس ایران
5. کلیه معادن زیرمجموعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران
6. سازمان‏‌ها و پیمانکاران زیرمجموعه شهرداری تهران شامل:
   • سازمان مهندسی و عمران شهر تهران
   • شرکت قطار شهری تهران (مترو)
7. و بسیاری سازمان‏های دیگر از جمله :
   • شرکت خودروسازی سایپا
   • گروه مپنا (وزارت نیرو)
   • شرکت فراب (وزارت نیرو)
   • قرارگاه سازندگی خاتم ‏الانبیاء

رشته HSE که به مفهوم بهداشت، ایمنی و محیط زیست می‌باشد، یک رشته تحصیلی است که از سال 1389 در ایران و در دانشگاه‌های فنی با عناوین مدیریت و مهندسی تدریس می‌شود. به دلیل همین تازگی بازار کار HSE بسیار خوب بوده و درآمد آن نیز برای فارغ‌التحصیلان این رشته بسیار مناسب است. البته این امر باعث شده است که دوره‌های غیررسمی و بدون اعتباری نیز در خصوص بهداشت، ایمنی و محیط زیست برگزار شود که لازم است در این خصوص دقت کافی را داشته باشید.

رشته مهندسی HSE، به عنوان یک بین رشته در شاخه‌های مهندسی مانند مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، متالوژی، بهداشت حرفه‌ای، بهداشت محیط و… کاربرد زیادی داشته است. با وارد شدن HSE، میزان محافظت و دوری از عوامل خطرساز مالی، جانی و زیست محیطی مطرح شده و اقداماتی صورت خواهد گرفت تا بتوان مانع ایجاد خسارات شده و آن ها را پیشگیری کرده و حوادث را کاهش داد.

هر چند که تمامی این عوامل زاییده ذات خدمات و صنایع می‌باشند.

هدف و جایگاه بازار کار رشته HSE

نیاز صنعت کشور به نیروی انسانی متخصص در حوزه‌های محیط زیست، ایمنی و بهداشت در محیط کار، باعث شده است که بازار کار HSE بسیار مناسب و جذاب باشد. امروزه در سازمان های بزرگ و فعالین در صنعت، رشته HSE ساختار و جایگاه ویژه ای را برای خود دارد و در جهت آن که افرادی که در این حوزه مهارت و تخصص کافی داشته باشند همواره مورد نیاز است لذا بازار کار HSE بیش از همیشه مورد توجه واقع شده است.

در بسیاری از شرکت های پتروشیمی، شرکت های نفت و گاز، پالایشگاه ها و یا شرکت های زیر مجموعه صنعت نفت و پیمانکاران آن حضور افرادی که در خصوص HSE تخصص داشته باشند، ضروری به نظر می رسد، زیرا خطر در این حوزه بسیار بالا می باشد. همچنین شرکت هایی که در زمینه معادن و صنایع مرتبط نیز کار می کنند مانند شرکت ملی فولاد ایران یا شرکت قطار شهری مترو نیز از جمله محیط هایی هستند که بازار کار HSE مناسبی دارند و متخصصین این رشته را جذب می کنند.

درآمد رشته HSE

با توجه به اهمیت حضور کارشناسان ایمنی و بهداشت در تمامی فعالیت ها و مشاغل مختلف معمولا نیروهای این چنینی از درآمد مناسبی برخوردار هستند. این میزان درآمد از سوی انجمن صنف فعالان حوزه ایمنی و بهداشت تعیین می شود که براساس مدرک تحصیلی و میزان تعداد جلسات حضور مشاوره در ماه متغیر است و طبق مصوبه سال 1400 مبلغی بین 1 تا 5 میلیون برای یک کارشناس HSE در ماه در نظر گرفته شده است.

درآمد و حقوق ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای در دنیا

میزان درآمد هر رشته ای با توجه به شرایط هر فرد متفاوت است. متوسط حقوق و دستمزد سالانه برای یک مهندس حرفه ای در ایالات متحده 79،586 $ است. برای مشاهده حقوق در کشور دلخواه می توانید به سایت payscale مراجعه کنید.

۱. خدمات ایمنی:

این خدمات شامل موارد زیر می‌شود:

• خدمات ایمنی ساختمان
• خدمات ایمنی برق
• خدمات ایمنی ماشین الات
• خدمات ایمنی داربست
• خدمات ایمنی ترافیک
• خدمات ایمنی حمل و نقل
• خدمات ایمنی کار در ارتفاع
• خدمات سیستم مجوز انجام کار
• خدمات ایمنی جوش وبرش
• خدمات ایمنی گاز طبیعی

۲. خدمات فنی و مهندسی:

این خدمات شامل موارد زیر می‌شود:

• طراحی، اجرا و نظارت بر سیستمهای اعلام و اطفا حریق
• طراحی، اجرا ونظارت بر سیستمهای تهویه صنعتی و تهویه مطبوع
• ارزیابی ریسک Risk Assessment
• ارائه طرحهای مدیریت ریسک Risk Management
• انجام آنالیز شغلی JSA
• تامین و آموزش کلیه استانداردها و منابع اطلاعاتی و قانونی مورد نیاز
• اجرای سیستم MSDS (برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی)
• بازدید از کلیه تجهیزات برقی و مکانیکی و صدور گواهی سلامت (شامل تابلوهای برق، ژنراتورها،جرثقیل، خودرو، تجهیزات باربرداری و حمل بار ، مخازن نگهداری منابع پرتوزا و …)
• استقرار سیستم Color Coding

۳. خدمات بهداشتی در زمینه:

• بهداشت مواد غذایی
• بهداشت فردی
• بهداشت عمومی
• آب و فاضلاب
• مدیریت زباله
• ضبط و ربط محل کار ( Housekeeping )
• نظم کارگاهی Material Arrangement
• کنترل حشرات و جوندگان

۴. خدمات بهداشت مواد غذایی:

این خدمات شامل موارد زیر می‌شود:

• تهیه و تدوین دستور العمل نحوه دریافت، حمل و نقل، نگهداری، آماده سازی و سرو مواد غذایی بر اساساستانداردهای ملی و بین المللی
• آموزش کارکنان برای اجرای دستور العمل فوق
• تامین نیروی کار متخصص و مناسب برای نظارت بر امور مواد غذایی
• تهیه و ارائه کلیه فرمتها و فرمهای لازم و آموزش نحوه تکمیل آنها
• بازدید از سیستم تامین، پخت و سرو مواد غذایی و ارائه رهنمودهای لازم برای رفع مشکلات موجود.
• ارائه مشاوره های لازم در کلیه موارد مربوطه

۵. خدمات مهندسی محیط زیست:

• ارزیابی زیست محیطی پروژه ها در راستای احداث و بهره برداری
• ارزیابی زیست محیطی صنایع در راستای طرحهای توسعه
• سنجش آلاینده های گازی و ذره ای از خروجی صنایع
• سنجش آلاینده های گازی و ذره ای زیست محیطی در محیط شهری
• ارزیابی میزان آلودگی شهرها نسبت به کلیه آلاینده ها و تعیین شاخص آلاینده غالب و …
• سنجش آلاینده های زیست محیطی از خروجی وسایل نقلیه موتوری
• اندازه گیری و تعیین کلیه پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و باکتریولوژیکی آبهای شرب، سطحی و زیرزمینی
• مشاوره در مورد مخاطرات آلودگی های محیط زیست و شیوه های سالم نگهداشتن آن
• مشاوره در مورد مهارتهای سبز نگهداشتن محیط زیست و حفظ فضای سبز شهری

۶. خدمات حقوقی

• تهیه وتنظیم لوایح قانونی
• تعیین علل بروز بیماریهای شغلی
• مشاوره حقوقی در زمینه بهداشت ایمنی و محیط زیست و طب کار
• ارائه مشاوره در زمینه حوادث ناشی از کار

۷. خدمات بازرگانی

• تدارک وتامین وسایل مورد نیاز – HSE
• ارائه مشاوره در تعیین و انتخاب اقلام – HSE
• تدارک وتامین تجهیزات اندازه گیری و نشانگری عوامل زیان آور

۸. خدمات طب کار:

• تهیه و تدوین رویه های کاری جهت معاینات قبل از استخدام، دوره ای، خاص و …
• برنامه ریزی و اجرای معاینات قبل از استخدام، دوره ای، خاص و …
• تطبیق تواناییها و محدودیتهای کارگر با شرایط و ویژگیهای کار
• پیشگیری از آسیب و ریزش نیروی انسانی از طریق بیماریابی زودرس
• ارائه خدمات مشاوره ای به مدیریت در خصوص طب کار و جنبه های قانونی آن

9 . مشاوره سیستمهای مدیریت

• ارائه مشاوره در طراحی، پیاده سازی و اجرای سیستمهای مدیریت ( IMS, HSE MS . OHSAS 18001, ISO 14001, ISO 9001 )
• ارائه مشاوره در طراحی و اجرای آموزشهای مورد نیاز سیستمهای مدیریت ( IMS, HSE MS . OHSAS 18001, ISO 14001, ISO 9001 )
• ارائه مشاوره در مستندسازی سیستمهای مدیریت ( IMS, HSE MS . OHSAS 18001, ISO 14001, ISO 9001 )

متعاقب تدوین سیستم های مدیریت زیست محیطی، ایمنی و بهداشت حرفه ای در سال های 1996 و 1999 توسط سازمان بین المللی استاندارد (ISO) و کسب موفقیت حاصل از استقرار سیستم های مدیریتی فوق الذکر در سازمانهای مختلف، صنعت نفت با توجه به موضوعات ایمنی و بهداشت حرفه های و محیط زیست در پی تدوین استانداردهای تخصصی صنعت پرمخاطره نفت بودند و در این راستا شرکتهای نفتی معتبر جهان و غیره به تدوین راهنمای استقرار و توسعه سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست (HSE) پرداختند.

در ایران در اواخر سال 1380 پیرو تاکید وزارت نفت مبنی بر استقرار سیستم مدیریت HSE در این وزارتخانه، شورای مرکزی نظارت بر ایمنی و آتش نشانیف نسبت به انتخاب و ترجمه خطوط راهنمای HSE تدوین شده توسط انجمن تولیدکنندگان نفت و گاز OGP (Oil and Gas Producers) همت گمارند. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در ادامه سیاست های کلان خود در راستای رسیدن به استانداردهای جهانی صنایع نفتی و تغییر نگرش دیدگاههای سنتی نسبت به مسائل ایمنی در مجموعه خود اقدام به تشکیل مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست نموده است. این تشکیلات که جایگزین ادارات ایمنی و آتش نشانی شده است، هر چند که بسیار جوان و نوپا باشد، لیکن در دوره فعالیت کوتاه خود کارنامه ای پربار و تأثیری قابل توجه در مجموعه های عملیاتی برجا گذاشته است. شرکت ملی نفت ایران نیز با الهام از مدل HSE طراحی شده، نسبت به تدوین این استاندارد در مجموعه خود اقدام نموده است. بدین ترتیب هر یک از شرکتهای زیر مجموعه وزارت نفت (اعم از شرکتهای اصلی نفت، گاز و پتروشیمی و پیمانکاران فرعی) با استفاده از خطوط راهنمای تدوین شده در سطح بین المللی نسبت به اجرای مدل HSE اقدام نموده است.

از اواخر سال 1380 برخی صنایع بزرگ کشور نیز اقدام به تهیه و تدوین دستورالعملهایی جهت اجراء و پیاده­سازی اهداف و برنامه­های سیستم HSE نموده­اند. در حال حاضر در بسیاری از صنایع کشور، وزارتخانه ها و سازمانها نظیر وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، سازمان صنایع و معادن، شهرداری و … اهداف و برنامه های HSE مطرح و در حال اجرا و پیاده سازی می باشد.

تمام شرکت های بزرگ نفتی دنیا از قبیل ADNOC, BP, Shell, Total ، وزارت نفت ایران و … دارای مدلی از سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست می باشند. از جمله شرکتهای داخلی که توانسته اند این سیستم را با موفقیت استقرار داده و اجرا نمایند شرکت داده های زمینی پارس است. این شرکت به دکل های حفاری خدمات ارائه می دهد.

در ضمن کتاب «راهنمای استقرار و توسعه نظام مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست» توسط شرکت ملی نفت ایران در سال 1382 منتشر گردیده است و همچنین گزارش شماره 210/6 و 36 انجمن بین المللی تولیدکنندگان نفت و گاز OGP تحت عنوان:

Guidelines for the development & Application of Health, safety & Environmental Management system

نیز مؤید نیاز این منابع به این سیستم می باشد.

ارزشهای لحاظ شده (Values):

این رشته بر ارزشهای زیر تأکید دارد:

– رعایت حقوق مردم با بهره گیری از آموزه های الهی

– تاکید بر سلامت، به ویژه سلامت محیط زیست به عنوان حق اساسی همه انسانها

– تاکید بر توسعه پایدار به منظور بهبود بخشی به شاخصهای کیفیت زندگی انسانها

– تلاش در به حداقل رساندن اثرات نامطلوب صنعت بر محیط زیست انسانها

– تاکید بر تامین همه جانبه ایمنی (Safety) برای کلیه کارکنان در محیطهای صنعتی و به صفر رساندن حوادث و آسیب ها در آنها با بهره گیری از علم روز

– تاکید بر حفظ و حراست از محیط و منابع خدادادی و پاسداری از سرمایه­های ملی و حقوق نسلهای آینده

– تاکید بر توسعه فرهنگ ایمنی در محیطهای صنعتی

رسالت رشته (Mission):

رسالت این رشته، نیروهای آگاه، ماهر، مدیر، پژوهشگر و توانمند می باشد که دانش آموختگان آن با فراگیری آموزشهای لازم در زمینه های اصول و مبانی مدیریت محیط زیست، اصول و مبانی بهداشت محیط و کنترل آلاینده های محیطی، اصول و مبانی بهداشت حرفه ای و اصول ایمنی (Safety) و تلفیق این علوم با هم، همچنین آشنایی با روشهای پژوهش علمی سازماندهی شده، با برنامه ریزی خاص و استفاده از دستورالعملها، استانداردها و روش های اجرایی خدمات خود را به جامعه و کشور ارائه می دهند.

چشم انداز (Vision):

در 10 سال آینده، این رشته، در زمینه های آموزشی و خدماتی از استانداردهای جهانی برخوردار و از لحاظ تولید علم در منطقه در زمره کشورهای مطرح قرار خواهد داشت.

اهداف رشته: (Aims):

انتظار می­رود با تربیت دانش­آموختگان این رشته،دستیابی به اهداف زیر تسهیل­گردد:

تربیت نیروهای آموزش دیده در زمینه HSE برای صنایع کشور، به ویژه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
بالابردن سطح کیفیت ایمنی، بهداشت و محیط زیست در کشور
ایجاد زمینه های حساسیت و پذیرش آموزه های ایمنی، بهداشت و محیط زیست توسط کارکنان و مدیران و توسعه فرهنگ ایمنی در کشور
بالابردن سطح کیفی و کمی آموزش متناسب با رشد سریع و تغییرات ایجاد شده در صنعت، همگام با پیشرفت فناوری در دنیا
ایجاد اشتغال مفید در کشور

نقش دانش آموختگان (Role definition):

دانش آموختگان این رشته دارای نقشهای مدیریتی، آموزشی، پژوهشی و مشاوره ای خواهند بود.

وظایف حرفه های دانش آموختگان (Task analysis):

این وظایف به تفکیک هر نقش به شرح زیر است:

نقش مدیریتی:

– برنامه ریزی، سازماندهی، ارزشیابی و هدایت گروه های کاری مرتبط

– مشارکت و هماهنگی در اجرای برنامه های شناسایی و کنترل خطرات ایمنی، بهداشت و محیط زیست

نقش آموزشی:

– مشارکت در تهیه و تدوین دستورالعملهای مرتبط با HSE در صورت نیاز

– آموزش برنامه های مرتبط با HSE به کارکنان

نقش پژوهشی:

– طراحی پروژه های HSE و ارائه به مسئولین ذیربط

– ارزیابی پروژه های مرتبط با HSE و ارائه پیشنهادات به مسئولین ذیربط

– انجام تحقیقات پیرامون مدیریت پیشگیری از حوادث و آسیبهای ناشی از کار و آلودگی­های زیست­محیطی HSE و ارائه گزارش نتایج به مسئولین ذیربط

– همکاری با متخصصین دیگر رشته ها جهت اهداف پژوهشی HSE

– همکاری در طرحهای پژوهشی کشوری با مسئولین نظام سلامت، در صورت­نیاز

نقش مشاوره ای:

– ارائه مشاوره به مسئولین ذیربط به منظور استقرار و اجرای نظام HSE

– ارائه مشاوره به مسئولین در جهت افزایش بهره­وری سیستم های HSE

راهبردهای کلی آموزشی:

استراتژی های برنامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد رشته مدیریت سلامت، ایمنی و محیط­زیست شامل موارد ذیل می باشد:

تلفیقی از استاد محوری و فراگیر محوری.
طراحی برنامه آموزشی مبتنی بر وظایف حرفه ای
آموزش مفاهیم بصورت تلفیقی از واحدهای اجباری و اختیار

HSE، یک سیستم مدیریتی اجرایی است که از سال ۸۲ در وزارت نفت با پیگیری‌های دکتر مرتضوی استاد تمام رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار دانشگاه تربیت مدرس وارد شد. و الان که حدود ۱۷ سال می‌گذرد هنوز اشکالاتی در جهت رفع و روان شدن استقرار آن وجود دارد. به دنبال آن نیز وزارت صمت (صنعت، معدن، تجارت) دپارتمانی تحت عنوان HSEE (بهداشت، ایمنی، محیط زیست، انرژی) را ایجاد نمودند. HSE در ایران تحت عناوین دوره‌های کوتاه مدت ممیزی و HSE-MS برگزار می‌شده‌است تا اینکه در سال‌های اخیر به صورت عجیب و غیر کارشناسی از طرف دانشگاه آزاد، رشته‌های تحصلی با عناوین مدیریت HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست) و مهندسی HSE که در هیچ‌کجای دنیا به خصوص کشورهای پیشرو و حوزه ایمنی و بهداشت حرفه ای وجود خارجی نداشت را ایجاد کرد اساساً رشته‌ای بنام HSE وجود خارجی ندارد و تنها در حد یک دپارتمان اجرایی است و طرح این رشته در ایران اساساً غلط بوده چون هر کدام از مولفه‌های آن امروزه چند رشته جدید است و لذا چگونه می‌تواند کسی متخصص این مجموعه چند رشته‌ای شود؟ و جدیداً دانشگاه‌های علمی کاربردی و غبر انتفاعی و علوم پزشکی‌ها نیز وارد گردونه رقابت تربیت HSE شدند. آنچه که در سرفصل‌های مصوب این رشته آمده ادعا دربارهٔ تعداد زیادی دانشگاه خارجی است که این رشته را دارند ولی بیان نشده عنوان رشته‌ای که دارند ایمنی صنعتی و بهداشت شغلی در محیط کار است یا مدیریت زیست‌محیطی اگر به سایت دانشگاه نام برده در لیست‌ها نیز مراجعه شود شما شاهد وجود دپارتمان اجرائی HSE مستقر در آن دانشگاه‌ها مواجه می‌شوید که دارای تخصص‌های مختلف مثل کارشناس مهندسی ایمنی، مهندسی بهداشت حرفه ای، کارشناس محیط زیست و … است نه رشته آکادمیک و اینکه اکثراً در برخی کشورا دوره‌های کوتاه مدت حضوری یا غیرحضوری حتی به صورت یک ساله یا دو ساله منجر به گواهی اند تا مدرک دانشگاهی!؟ یعنی فرد کورس‌هایی را بگذراند، پایان‌نامه ای بنویسید و مقاله و فارغ التخصیل شود. شایان ذکر است که در قانون کار ایران واحد یا دپارتماتی با نام HSE توجیه قانونی ندارد و ملاک بازرسان کار وزارت کار و بازرسان بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت مباحث قانون کار، کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار مرتبط مباحث ایمنی ایمنی بهداشت حرفه ای کارگاه‌ها می‌باشد و اساساً دخالتی در حوزه مباحث زیست‌محیطی که بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست می‌باشد نمی‌کنند.

ایمنی H.S.E و بهداشت روانی در محیط کار :

یکی از مهمترین موضوعات برای مدیران ارشد در سازمانها و وزارتخانه‌ها، شرکت‌ها و کارخانه‌ها، کاهش آمار حوادث صنعتی و افزایش راندمان کاری پرسنل، انگیزش شغلی، بهره‌وری، افزایش تولید و سرعت انجام کار و … است، که با استفاده و استقرار سیستم مدیریت ایمنی- بهداشت – محیط زیست یا H.S.E که از رشته‌های مختلف از جمله بهداشت حرفه ای، محیط، روانشناسی صنعتی و سازمانی، ایمنی صنعتی، محیط زیست و … در تمامی مراکز شغلی به وسیله تدوین دستورالعمل‌ها و روش‌های اجرایی، ارزیابی ریسکها در ابعاد بهداشت جسمانی و روانی، ایمنی و محیط زیست تشکیل شده، انجام می‌گردد. این کارشناسان در نتیجه عملکرد و خدماتشان ریسکهای مربوطه برای سازمان را مدیریت و کاهش می‌دهند، اما یکی از بیشترین دلایل وقوع حوادث شغلی بر اساس آمارها و گزارش آنالیز علل وقوع حوادث، خطای نیروی انسانی است از این رو بررسی و ارزیابی ریسکهای روانی مربوط به خطای انسانی پرسنل و نیروی انسانی در سیستم مدیریت H.S.E.M.S بر عهده روانشناسان صنعتی و سازمانی می‌باشد. کارگر، مهندس و هر فردی که در محیط کاری قرار دارد هر چقدر هم آموزش دیده باشد و تجربه کاری نیز داشته باشد، باید از نظر جسمانی و روانشناختی در وضعیت سالمی باشد، از طرفی استرس شغلی و فرسودگی شغلی اش نیز شناسایی و کنترل شده باشد تا با داشتن توجه و تمرکز باعث وقوع حوادث نشود، این ارزیابی ریسکهای روانشناختی و انجام اقدامات پیشگیرانه از وظایف روانشناسان صنعتی و سازمانی شاغل در ادارات و واحدهای HSE می‌باشد. کارشناسان ایمنی و بهداشت روانی در کنار یکدیگر و با کار تیمی، با همکاری هم سازمان را برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده و بهبود مستمر یاری می‌دهند. همان‌طور که ذکر گردید سیستم مدیریت ایمنی- بهداشت و محیط زیست، قسمت بهداشت شامل بهداشت محیط، بهداشت جسم و بهداشت روان است، و این سیستم مدیریتی بین رشته‌ای با بهره‌گیری از خدمات فارغ التحصیلان و کارشناسان این رشته‌ها سطح ریسک‌های بهداشتی و خطرات ایمنی و بحران‌های زیست‌محیطی را شناسایی، مدیریت، پیشگیری و کاهش می‌دهند.

قابل توجه اینکه خیلی از کارشناسان رشته‌های تخصصی مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار و مهندسی ایمنی صنعتی معتقداند که تغییر نام واحدهای ایمنی و بهداشت کار به HSE در برخی کارگاه‌ها و صنایع کشور به صورت تقلید کور کورانه و غیر کارشناسی بوده چون اساساً طبق قانون کار مباحث ایمنی و بهداشت حرفه ای اولویت اول است و محیط زیست زیر سایه این دو به حاشیه رانده می‌شود.

در حال حاضر هیچ دانشگاهی در ایران در مقطع کارشناسی در رشته ای تحت عنوان HSE اقدام به پذیرش دانشجو نمی کند،اما این رشته در مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد، از جمله رشته های مرتبط با HSE در مقطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد در ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:

در مقطع کاردانی: ایمنی صنعتی،بهداشت حرفه ای،بهداشت محیط
در مقطع کارشناسی: مهندسی صنایع با گرایش ایمنی صنعتی،مهندسی تکنولوژی ایمنی صنعتی،مهندسی ایمنی صنعتی،مهندسی بهداشت حرفه ای،مهندسی بهداشت محیط،مهندسی محیط زیست،ارگونومی
در مقطع کارشناسی ارشد: مهندسی ایمنی صنعتی،مهندسی ایمنی و بازرسی فنی،بهداشت، ایمنی و محیط زیست(HSE)،مهندسی HSE،ارگونومی،مهندسی شیمی با گرایش HSE،مهندسی بهداشت حرفه ای، مدیریت HSE

این رشته در مقطع کارشناسی ارشد، فقط دارای یک گرایش آن هم مهندسی ایمنی و بازرسی فنی می باشد. همچنین امکان ادامه ی تحصیل در این رشته تا مقطع دکترا در دانشگاه های داخلی امکان پذیر است.

مهندسی ایمنی می توان به سینتیک و طراحی راکتور، مدیریت خوردگی و استاندارد، مدیریت صنعتی 1و 2، تصفیه آب های صنعتی، شیمی نفت و زبان تخصصی اشاره کرد.